’Niets is ons te dol’
Leendert Johannes Paul wijdt in zijn proefschrift ‘Uns gab’s nur einmal’ - Mecklenburg-Vorpommern voor en na de Duitse hereniging (pdf) een paar regels aan de opmars:
Hitler had bevel gegeven om met name de steden tot de laatste steen te verdedigen; dit bevel werd niet altijd opgevolgd. In het geval van Neubrandenburg werd de stad zwaar verdedigd, zodat bij de verovering door het Rode Leger vrijwel de gehele binnenstad werd verwoest. (…) Eind april, begin mei 1945 werden Mecklenburg en Voor-Pommeren zonder al te veel weerstand ingenomen door troepen van de Sovjet-Unie en van Groot-Brittannië, die elkaar troffen op de lijn Wismar-Schweriner See-Ludwigslust-Dömitz. (pag.69)
Neubrandenburg
Volgens mr. P.L.J.M.A. Müller (pdf), in het vervolg van zijn bevrijdingsverslag (pag. 85), werd Neubrandenburg verdedigd door Duitsgezinde buitenlandse troepen:
Neu-Brandenburg, dat nog verdedigd wordt door SS uit Letland, wordt onder artillerievuur genomen en geeft zijn ruines eerst om 12 uur den volgenden dag eerst over, nadat een ultimatum was afgewezen.‘Durch massive Kampfhandlungen, Brandlegung und sinnlose Zerstörung nach Besetzung der Stadt, wurden über 80% der historischen Innenstadt zerstört, darunter das Palais und das Rathaus.’, treurt de geschiedenissite Mindreader.
De Nederlandse officieren zitten op de eerste rang:
Zondag 29 April - Groote vreugde over de bevryding en staan we op de daken der barakken om de inslagen der artillerie waar te nemen op Neu-Brandenburg en de bosschen aan den overkant van het meer. Spoedig staat de stad in vlammen, terwyl het Stalinorgel achter het kamp rustig doorspeelt. (…) De boerdery achter het kamp wordt ten algemenen nutte bevryd van haar veestapel. De Russische krygsgevangenen worden afgevoerd. Diner: stamppot, wortelen. In den middag eenige luchtgevechten boven het kamp. Geen water en geen licht. Een Duitsche trein in de buurt van het kamp is door de Franschen geplunderd en doet een fles champagne 20 cigaretten.De Jong (deel 10b, II, tweede helft, pag. 1138) had daar weinig waardering voor. Hij schrijft aan de hand van ervaringen in een ander kamp (Mühlberg), dat werd bevrijd door ‘Russische ruiters op kleine paarden’:
Alle gevangenen kregen van de Russen verlof zich buiten het kamp te begeven. Het brandschatten der omliggende dorpen begint. Men gaat regelrecht naar de boerderijen en rooft – rooft zonder einde. Hier was niet alleen een menselijk begeren, de honger te stillen. Hier was de drift tot bezit van de bezitlozen. Vlees, eieren, meel, kippen, worsten. Een heel varken. Radio’s, fietsen, karretjes, vrouwenmantels, linnengoed – ieder (deed) wat goed was in zijn ogen en in die dagen leek het soms, alsof het kwaad niet bestond.
Verjaardag Juliana
Na de bevrijding werd de ingang kan Kamp Neubrandenburg versierd met de vlaggen van de geallieerden. (Tekening H.A. Fransen) >
Maandag 30 April - 8 uur Muzikale reveille. 9 uur eigen appel en parade ter eere verjaardag van prinses Juliana. Speech van onzen commandant en de driekleur wordt onder het spelen van het Wilhelmus op de toren der poort geheschen, terwijl de menigde de houding aanneemt en Russische vliegtuigen boven het kamp cirkelen. De mede bevryde geallieerde officieren wonen de parade in hun beste pakje by. Warm water uit de keuken. Duitsche cigaretten als eerste oorlogsbuit. (…) Onze commandant wordt baas van het geheele interallieerde kamp ca. 8000 man, krygt een mooie auto en twee vrachtwagens vol fietsen voor dienstgebruik. 10.30 uur filmvoorstelling in de openlucht aangeboden door onze bevryders.Op 1 mei is het feest:
In het voorkamp wapperen de vlaggen der geallieerden, terwyl boven de hoofdpoort de Nederlandsche en Russische vlag broederlyk naast elkaar staan met iets lager de andere vlaggen der bevryde gevangenen. (…) 2 uur toneel “Monsieur Topaze”. Bezoek aan het voorkamp, dat een idee geeft van een internationale tentoonstelling naar Franschen trant. 6.30 uur dieet pap. In de theaterbarak speelt de band der Amerikanen. In het voorkamp druk bezoek o.a. dames (?)Dat vraagteken (?) wordt letterlijk geciteerd uit het dagboek.
Ook alweer de eerste bureaucratische maatregelen: per barak worden twee censoren aangesteld voor de brievenpost. Die wordt voortaan via Rusland verzonden. ‘Zou er nog een brief aankomen?’, vraagt mr. Müller zich af.
In Nederland worden door de geallieerden levensmiddelen afgeworpen. (…) Hitler is gestorven. Onze vroegere clandistiene radio is nu ook bevryd en schettert door luidsprekers voortdurend door het kamp. Wy leven thans onder het motto: “Niets is ons te dol”.
Doode Duitsers en doode paarden
Op 2 mei worden de organisatorische problemen ondervangen door improvisatie:
Aangezien de waterleiding nog steeds defect is, halen we het water uit een poel achter de boerdery, waaruit de koeien drinken en nadat we eerst eenige doode Duitschers eruit verwyderd hebben. Gewandeld naar het kerkhof en het meer, Tollenssee, 17 K.M. Onderweg verschillende doode Duitschers en doode paarden gezien terwyl in meer vele Duitschers zich verdronken hebben. (…) 7 uur concert van de Amerikaansche band. 10.30 uur film “De verovering van de Ukraine”. Berlyn gevallen.De volgende dag meldt Müller: ‘De Duitsche troepen in Italië, ca. 1.000.000 man, hebben gecapituleerd’ en voegt daar cynisch aan toe: ‘(Wir kapitulieren NIE)’ . De voorraden worden aangevuld met gevonden voorwerpen:
Naar de Pantzerkazerne gewandeld en het noodige mee teruggebracht. Mooi uitzicht op meer en Neu-Brandenburg. 6 uur dieet: soep. Naar den trein in het bosch gewandeld en veel nuttige voorwerpen meegenomen. In de trein was o.a. de Vlaamsche afdeeeling der SS en het Archief wordt welwillend aan de Belgische officieren ter beschikking gesteld.
Russische pas
Op 4 mei blijken H.M. de Koningin en prinses Juliana in Nederland teruggekeerd en volgen nieuwe organisatorische maatregelen:
Verbod het kamp te verlaten tenzy in groepen van 30 man. We krygen een Russische pas. (…) 9.30 uur radiobericht dat Nederland, Denemarken, Noord-West Duitschland, Helgoland en de Friesche eilanden gecapituleerd hebben. Groote vreugde en spontaan zingen van het Wilhelmus. De vreugde wordt verstoord door het bevel van onzen commandant, dat ieder om 10 uur in de barak moet zyn. Zullen ze dan nooit iets leeren.Op maandag 7 mei 1945, 2.46 uur, schrijft mr. Müller in zijn dagboek: ‘capitulatie van Duitschland’. In Nederland blijken Mussert en Van Genechten te zijn gearresteerd. ‘In België de koningskwestie’.5 Mei - Om 1 uur samenkomst met speech van cdt. Over bevryding van geheel Nederland en gecommandeerde spontane feestvreugde. Het orkest speelt de geallieerde volksliederen. Verloting der Duitsche voorraden. Voetbalwedstryd Nederland-Frankryk 4-2.
Victory Day
Blijkens de de dagboekaantekeningen zag de commandant van het kamp geen aanleiding voor officiële festiviteiten, maar desondanks werd het op 8 mei wel steeds gezelliger in Kamp Neubrandenburg:
Victory day. Door de kampleidng wordt van de algemene feesten in Europa en Amerika geen notitie genomen. Gewandeld naar het meer, waar druk door ons gezeild wordt. Voortdurend langs het kamp de trek der Poolsche arbeiders met hun huisgezinnen, die naar Noord-Duitschland zyn gesleept. 4 uur in het rosarium zang der Servische meisjes, die uit een concentratiekamp zyn bevryd. 7 uur band van de Amerikanen. Van Eekelen terug met het vrouwentransport, meest Nederlandsche communistische vrouwen.De naam wordt niet genoemd, maar kennelijk betrof het vrouwen uit het vrouwenkamp Ravensbrück, vlakbij.
10 Mei - Plechtige Vredesmis in de open lucht met Nederlandsche, Engelsche, Fransche en Italiaanse preek en een Fransch en Nederlandsch koor. Cigaretten, tabak en lucifers van de Russen ontvangen. De 12 Nederlandsche vrouwen zyn ondergebracht in het lazaret. De Franschen kunnen met een Russische pas naar Stettin. 7 uur voetbalwedstrijd Nederland=België 4-2.Op 11 mei worden de Nederlandse officieren bij de Russen geregistreerd ‘voor repatrieering’. De volgende dag gaat Müller ‘van 6-10 uur met kapiteit Maessen op rywielpatrouille naar Neu-Brandenburg’:
Binnenstad is totaal verwoest, verkeer wordt geregeld door vrouwen in uniform, zystraten afgesloten, rywielvordering en geen Duitschers te zien. 10.30 uur twee Russische films.Dinsdag 15 mei is er een ‘invasie van Joodsche vrouwen uit den Balkan in het voorkamp’. De volgende dag wordt ‘Voorkamp voor de Nederlanders verboden. Voor de nooduitgangen weer prikkeldraad. De trek der Polen duurt steeds voort’. Op donderdag 17 mei 1945 een ontwikkeling waar iedereen al heel erg lang naar had uitgezien:
Geallieerde repatrieeringscommissie gearriveerd.
